1 Dünya Savaşı

1. Dünya Savaşı, Birinci Dünya Savaşı, 1914 yılında ilk olarak Avrupa'da başlamış, ancak dünyanın her tarafındaki ülkelerin katılması ve diğer kıtalarda bulunan sömürgelere de yayılması nedeniyle "dünya savaşı" olarak isimlendirilmiştir. 1914 yılında başlayan savaş 1918 yılında sona ermiştir. 30 Ekim 1918'de Osmanlı Devleti Mondros Ateşkes Antlaşmasını imzalayıp savaştan çekilmiştir.

Osmanlı Devleti'nin yıkılmasını ve Osmanlı toprakları üzerinde yeni bağımsız bir Türk Devleti'nin kurulmasını hazırlayan 1. Dünya Savaşı gerek dünya tarihi bakımından gerekse Türkiye tarihi bakımından oldukça büyük bir önem taşımaktadır. Savaşın birçok nedeni vardır. Bu nedenleri özel nedenler ve genel nedenler üzerinde incelersek daha iyi olur.

Fransız İhtilali'nin getirdiği yeni bakış açısı ve görüşler hem siyasal olarak hem de sosyal olarak büyük değişiklikler yapmıştır. Milliyetçilik düşüncesi özellikle 1900'lü yılların başında etkisini göstermeye başlamıştır. 1815 yılında Viyana Kongresi ile Avrupa'ya yeni bir statü getirilmiş ve buna göre de güçler dengesi kurulmuştur. Özellikle 1870 Sedan Savaşı ile Alman ve İtalyan birliklerinin kurulması ve bu devletlerin girişimlerde bulunmaları Viyana Kongresi statüsünü ve güçler dengesini büyük ölçüde değiştirmiştir.

1800'lü yıllarda önem kazanmış diğer bir gelişme de sanayileşmedir. Sanayileşmenin sonucunda sömürgecilik ortaya çıkmış ve büyük devletlerin çıkar çatışmaları Afrika ve Uzak Doğu'ya kadar yayılmıştır. Ham madde ve pazar arayışı hızlanmış, bütün devletler sömürge yarışına girmiştir. Bazı devletlerin siyasi birliklerini geç kurmaları blokların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bloklar hızla silahlanarak yeni bir savaşın ortamını hazırlamıştır.

Devletlerin izlediği politika ve çeşitli çıkarlar bu devletleri karşı karşıya getirmiştir. Devletler bu savaşta iki gruba ayrılmıştır:

1. Dünya Savaşı İttifak Devletleri: Almanya, Avusturya-Macar imparatorluğu, İtalya (1915'e kadar), Bulgaristan, Osmanlı Devleti.

1. Dünya Savaşı İtilaf Devletleri: İngiltere, Rusya, Fransa, İtalya (1915'ten sonra), Sırbistan, Japonya, Romanya, Portekiz, ABD, Brezilya, Yunanistan.

Bu rekabet İttifak ve İtilaf devletleri arasında meydana gelmiştir. Kendi çıkarları doğrultusunda devletler iki gruba ayrılmıştır. Savaş başlamadan önce bu devletlerin durumuna bakılacak olursa;

Almanya: Siyasal olarak birliklerini kurduktan sonra ekonomisinde büyük bir canlanma meydana gelmiştir. Birliği geç kurduğu için sömürgeciliğe de geç başlamıştır. Yeni sömürgeler elde etmek ve denizlere hâkim olmak konusunda İngiltere ile rekabete girişmiştir.

İngiltere: Almanya'nın hem siyasi hem de ekonomik açıdan güçlenmesi İngiltere'yi rahatsız etmiştir. Kendisine rakip olabilecek ülkelerden kurtulmak ve Alman birliği ile bozulan güç dengesini yeniden kurmak istemiştir. Almanya'nın denizlerde güçlenmesinden de rahatsız olmuştur.

Fransa: Almanya ile yaptığı savaşta kaptırdığı bölgeleri geri almak istemektedir. Bu sebepten Almanya'ya karşı düşmanlık beslemektedir.

Rusya: Panislavizm ilkesi ile balkanlara yayılmak istemektedir. Rusyan'nın amacı boğazları ele geçirip Akdeniz'e inmekti.

İtalya: Sömürgecilikte geri kalmış bu nedenle yeni sömürgeler ele geçirmek istemektedir. Onun da amacı tıpkı Rusya gibi Akdeniz'e hâkim olmaktır.

Avusturya-Macaristan: En büyük düşmanı Rusya ve onu destekleyen Sırbistan'dır. Panislavizme ve Balkanlar'daki Rus etkisine karşı mücadele etmiştir.

Osmanlı Devleti: Osmanlı Devleti hem Trablusgarp hem de Balkan Savaşları'nda en değerli topraklarını kaybetmiş ve kaybettiği bu toprakları geri almak için Almanya'nın yanında savaşa girmiştir.

ABD: İlk başta ABD bu savaşa girme taraftarı olmamıştır. Ancak Almanya'nın girdiği deniz savaşında Amerikan ticari ve yolcu gemilerini hedef almaya başlaması ABD'yi çok rahatsız etmiştir. Amerika'nın Avrupa'daki ticaretine zarar vermeye başlamıştır. Bunun dışında Almanya Meksika Hükümeti'ni ABD'ye karşı savaşa teşvik etmesi ABD'nin bu savaşa girmesine neden olmuştur.